ویژگی‌های خواستگاری مطلوب چیست؟

پاسخ :
پاسخ از حضرت آیت اللّه العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته):
خواستگارى را مرد یا خویشان و دوستان نزدیکش انجام مى دهند، و اگر توسط خویشان انجام بگیرد بهتر است، زیرا احترامى است به آنها و موجب صفا و الفت بین دو خانواده خواهد بود، به علاوه سنگین تر و آبرومندتر مى باشد. خواستگارى جنس مذکر از جنس مؤنث طبق ناموس آفرینش مى باشد و عکس آن مستهجن به شمار مى رود. مرد همیشه خواهان است و زن خواسته. از مرد طلب و عشق مطلوب است و از زن حیا و ناز و کرشمه. در مراسم خواستگارى چنین مرسوم است که از جانب مرد چیزى از قبیل انگشتر یا حلقه یا زیورآلات یا لباس به زن تقدیم مى شود، و این رسم خوبى است، زیرا در روح زن تأثیر نیکو مى گذارد و این عمل را دلیل صدق و علاقه مرد مى شمارد و بدین وسیله احساس شخصیت مى کند و محبت و علاقه اش زیاده مى گردد. در این مراسم مقدارى هم شیرینى از طرف مرد به خانه عروس برده مى شود که آن هم در ایجاد محبت تأثیر دارد. بعد از این مراسم، متقابلاً از خانواده عروس چیزى از قبیل ساعت یا حلقه یا لباس، و مقدارى هم شیرینى به خانه داماد برده و تقدیم او مى شود.
بعد از این مراسم، زن و مرد نامزد شده اند و به همدیگر وعده داده اند که در آینده اى نزدیک مراسم عقد و خطبه خوانى را انجام دهند و زن و شوهر باشند.
در دوران نامزدى و قبل از خطبه خوانى، پسر و دختر محرم نیستند و شرعاً حق تمتع و لذت جویى از یک دیگر را ندارند، در این مورد باید منتظر خطبه خوانى باشند. ولى باید توجه داشته باشند که دوران نامزدى دوران حساسى است که ممکن است در اثر بى توجهى کدورت حاصل شود و علاقه ها به دل سردى تبدیل گردد. رفت و آمد خانوادگى باید برقرار باشد. خوب است پسر گاه گاه هدیه اى براى دختر بفرستد و اگر به سفر رفت به وسیله نامه یا تلفن از نامزدش احوال پرسى کند و از سفر سوغاتى برایش بیاورد.در مقابل دختر و خانواده اش متقابلاً مقابله به مثل کنند و بدین وسیله مراتب وفادارى و علاقه خویش را اظهار نمایند.
مراسم نامزدى استحکام کافى ندارد و ممکن است در اثر حوادثى کوچک در معرض انحلال قرار گیرد. بنابراین خانواده پسر و دختر و خود آنها باید مراقب رفتار و گفتارشان باشند، مبادا وسیله دل سردى و انحلال فراهم گردد.
در دوران نامزدى گرچه پسر و دختر هنوز شرعاً و رسماً زن وشوهر نشده اند ولى وعده ازدواج داده اند، باید به وعده خویش وفادار باشند. پسر باید توجه به هر دختر دیگرى را از مغز خود بیرون سازد و جز به نامزدش نیندیشد. دختر نیز باید از همه پسران چشم بپوشد و فقط در انتظار وصلت با نامزدش باشد.
بر عهد و پیمانى که در هنگام نامزدى بسته اید استوار و وفادار باشید و با بهانه هاى کوچک و جزیى این پیمان مقدس را بر هم نزنید. اگر خواستگار دیگرى به سراغ شما آمد جواب رد به او بدهید. شما انسانید و انسان باید به وعده هایش وفادار باشد.
فقط در صورتى که عذر موجهى داشته باشید مى توانید نامزدى را بر هم بزنید، و آن در صورتى است که پسر یا دختر احساس کند که نامزدش فاقد یک یا چند معیار ضرورى و مهم ازدواج است؛ مثلاً در این دوران برایش کشف شود که نامزدش تقیّد به دین و احکام شرع ندارد، بداخلاق، یا مشروب خوار، یا قمارباز، یا تارک الصلاة، یا معتاد، یا سارق و جنایت کار است. معلوم است که چنین ازدواجى قرین سعادت و خوش بختى نخواهد بود پس چه بهتر که در همان آغاز به هم بخورد. در چنین فرضى به صرفه آنهاست که نامزدى را بر هم بزنند، چون جلو ضرر را هر جا بگیرى نفع است.
ولى در همین صورت هم باید قضیه را به طور مسالمت آمیز و دوستانه و با رعایت کامل اخلاق و مقررات اسلامى حل و فصل نمود، و از هتک آبرو و بدگویى و کینه توزى و اذیت و آزار جداً خوددارى کرد.
ناگفته نماند که چون هنوز صیغه عقد خوانده نشده هدایایى که زن و مرد به دیگرى عطا کرده تعلق به خودش دارد و مى تواند آن را مطالبه کند و پس بگیرد، زیرا هدیه معلق به ازدواج بود و چون ازدواجى واقع نشده قابل استرداد مى باشد. البته این حکم مخصوص است به هدایایى که معمولاً باقى مى ماند، مانند انگشتر و حلقه و لباس و زیورآلات و ساعت و امثال اینها، این قبیل چیزها را مى توانند مطالبه کنند و بر دیگرى واجب است تحویل دهد. اما چیزهایى که ماندنى نیستند و براى مصرف برده مى شوند، مانند شیرینى و میوه، اینها قابل استرداد نیستند و نباید مورد مطالبه قرار گیرند. به هر حال در این موارد گذشت لازم است نباید سخت گیرى کرد، تحمل ضررهاى کوچک بهتر است از تحمل دشوارى هاى ناگوار آینده.

منبع: makarem.ir